Zatrucie alkoholowe u seniora w domu: co zrobić, by nie zaszkodzić?

Coraz więcej rodzin opiekuje się seniorami w domu. Niekiedy zwykłe spotkanie przy kieliszku kończy się problemem. Zatrucie alkoholowe u seniora wygląda inaczej niż u osób młodych. Objawy bywają gwałtowne, a ryzyko powikłań wyższe.

W tym poradniku dowiesz się, jak rozpoznać zagrożenie, kiedy wezwać karetkę i jak pomagać, by nie zaszkodzić. Proste kroki i jasne zasady pomogą zachować spokój i bezpieczeństwo.

Jak rozpoznać zatrucie alkoholowe u seniora w domu?

Najważniejsze sygnały to zaburzenia świadomości, trudności z oddychaniem, wymioty i wychłodzenie.
U osób starszych zatrucie alkoholowe częściej współistnieje z chorobami i lekami. Objawy mogą narastać szybko. Zwróć uwagę na: bełkotliwą mowę, chwiejny chód, splątanie, senność, brak reakcji na głos, wolny lub płytki oddech, sinienie ust, wymioty, bladą lub zimną skórę, drżenia lub drgawki, ból w klatce piersiowej, uraz po upadku. Każdy z tych objawów, zwłaszcza w połączeniu, wymaga czujności i gotowości do wezwania pomocy.

Jakie pierwsze kroki podjąć, gdy senior jest nieprzytomny?

Sprawdź oddech, wezwij karetkę, udrożnij drogi oddechowe i monitoruj.
Jeśli senior nie reaguje, oceń bezpieczeństwo otoczenia, podejdź i głośno się przedstaw. Delikatnie potrząśnij za ramię. Jeśli brak reakcji, sprawdź oddech. Gdy oddycha, ułóż w pozycji bocznej i kontroluj stan. Jeśli nie oddycha lub oddech jest agonalny, rozpocznij resuscytację i poproś kogoś o wezwanie karetki. Nie zostawiaj seniora samego. Zabezpiecz przed wychłodzeniem lekkim okryciem.

Kiedy należy natychmiast dzwonić po karetkę?

Gdy świadomość, oddech lub krążenie są zaburzone, pomoc musi być natychmiastowa.
Wezwij karetkę bez zwłoki, jeśli występuje choć jeden z poniższych stanów:

• brak reakcji lub niemożność nawiązania kontaktu
• wolny, płytki, nieregularny oddech lub przerwy w oddychaniu
• sinienie warg lub paznokci
• wymioty przy zaburzonej świadomości
• drgawki lub silne drżenia
• bardzo niska temperatura ciała lub silne dreszcze
• uraz głowy, podejrzenie upadku, krwawienie
• ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, omdlenie
• cukrzyca, choroby serca, niewydolność nerek, udar w wywiadzie
• przyjmowanie leków nasennych, przeciwlękowych, opioidów lub leków „na rozrzedzenie krwi”
• podejrzenie spożycia alkoholu niespożywczego lub mieszania z lekami

Jak zabezpieczyć drogi oddechowe i zapobiec zadławieniu?

Udrożnij drogi oddechowe i ułóż seniora w pozycji bocznej.

• Delikatnie odchyl głowę do tyłu i unieś brodę, aby język nie blokował gardła.
• Sprawdź jamę ustną i usuń luźne ciała obce. Nie wkładaj palców głęboko.
• Jeśli senior oddycha, ułóż go na boku. Górną nogę zegnij, głowę odchyl lekko do tyłu.
• Ułóż miskę lub ręcznik, aby wymioty swobodnie wypływały.
• Kontroluj oddech i przytomność do czasu przyjazdu pomocy.

Jakie błędy domowej pomocy najczęściej szkodzą seniorom?

Najczęściej szkodzi prowokowanie wymiotów, podawanie kawy i zostawianie seniora samego.

• Nie prowokuj wymiotów. Ryzyko zachłyśnięcia jest wysokie.
• Nie podawaj kawy, napojów energetycznych ani „klina”.
• Nie bierz seniora pod zimny prysznic ani do zimnej kąpieli. Grozi to wychłodzeniem i omdleniem.
• Nie podawaj leków przeciwbólowych, uspokajających ani „na sen”.
• Nie podawaj jedzenia, jeśli występują nudności lub senność.
• Nie zostawiaj seniora bez opieki. Monitoruj oddech i świadomość.

Jak kontrolować oddech, tętno i świadomość poszkodowanego?

Sprawdzaj oddech, tętno i reakcję na bodźce co kilka minut.

• Oddech: przyłóż policzek do ust i nosa. Słuchaj, czuj, obserwuj ruch klatki piersiowej przez kilka sekund.
• Tętno: jeśli potrafisz, sprawdź na tętnicy szyjnej lub promieniowej.
• Świadomość: oceń, czy senior otwiera oczy, reaguje na głos lub dotyk, wykonuje polecenia.
• Jeśli oddech się pogarsza lub ustaje, rozpocznij resuscytację i wezwij pomoc.
• Notuj momenty zmian stanu. To ułatwi decyzje ratownikom.

Czy można podawać płyny i jakie napoje są bezpieczne?

Tylko osobie przytomnej, bez nudności, podawaj małe łyki wody lub płynu elektrolitowego.
Bezpieczne są czysta woda, roztwory elektrolitowe i słaba herbata. Podawaj małe ilości, powoli. Unikaj napojów gazowanych, bardzo słodkich, energetyków i kawy. Nie zmuszaj do picia. Jeśli senior wymiotuje, jest senny lub ma trudności z połykaniem, wstrzymaj płyny i skup się na ułożeniu na boku oraz kontroli oddechu. Nie podawaj alkoholu „na poprawę”.

Jakie informacje przygotować dla dyspozytora przy zgłoszeniu?

Przygotuj krótki opis stanu, choroby, leki i okoliczności zdarzenia.

• wiek i płeć seniora
• objawy, ich początek i dynamikę
• poziom świadomości i opis oddechu
• orientacyjną ilość i rodzaj wypitego alkoholu oraz kiedy to było
• przyjęte leki, w tym nasenne, przeciwbólowe, uspokajające, przeciwkrzepliwe
• choroby przewlekłe, cukrzycę, choroby serca, padaczkę
• ewentualne urazy, krwawienia, upadki
• alergie i wcześniejsze poważne reakcje
• dokładne miejsce zdarzenia i sposób dotarcia na miejsce w budynku

Jak zmniejszyć ryzyko zatrucia u seniora na przyszłość?

Najbezpieczniej ograniczyć lub wyeliminować alkohol i zadbać o plan wsparcia.

• Omów z lekarzem interakcje alkoholu z lekami. Zaktualizuj listę leków.
• Ustal domowe zasady: małe porcje, wolne tempo, posiłek i woda między drinkami.
• Nie pozwalaj seniorowi pić samotnie. Zapewnij obecność bliskiej osoby.
• Usuń z domu alkohole niespożywcze i dokładnie je oznacz.
• Zapewnij stałe nawadnianie i regularne posiłki.
• Zadbaj o bezpieczne otoczenie: dobre oświetlenie, usunięte progi i dywany.
• Jeśli problem się powtarza, rozważ konsultację lekarską, wsparcie terapeutyczne lub medyczny detoks w kontrolowanych warunkach.

Świadoma, spokojna reakcja ratuje zdrowie, a czasem życie. W zatruciu alkoholowym u seniora liczy się szybka ocena stanu, zabezpieczenie oddechu i wezwanie profesjonalnej pomocy, a potem mądre działania profilaktyczne w domu.

Umów konsultację z lekarzem lub terapeutą uzależnień i przygotuj plan pomocy dla seniora już dziś.