Jakie badania doprecyzować przed morfologią krwi u dorosłego?
Coraz więcej osób zleca badania profilaktyczne i staje przed pytaniem: sama morfologia krwi czy coś więcej. Jedno badanie często nie odpowiada na wszystkie wątpliwości. Dobrze dobrane dodatki pozwalają szybciej znaleźć przyczynę dolegliwości i uniknąć powtórnych wizyt.
W tym artykule dowiesz się, kiedy rozszerzyć morfologię krwi, jakie parametry dobrać do podejrzenia niedokrwistości lub infekcji, jak przygotować się do pobrania oraz co zrobić po otrzymaniu nieprawidłowego wyniku.
Dlaczego warto doprecyzować badania przed morfologią krwi?
Dobrze dobrany zestaw badań zwiększa wiarygodność wyniku i skraca diagnostykę. Morfologia krwi to punkt wyjścia. Pokazuje ogólny obraz czerwonych krwinek, białych krwinek i płytek. Nie wskazuje jednak przyczyny odchyleń. Dodanie kilku prostych oznaczeń pozwala od razu rozróżnić niedobór żelaza od stanu zapalnego, infekcję bakteryjną od wirusowej lub hemolizę od utraty krwi. Dzięki temu łatwiej zaplanować dalsze kroki i leczenie bez zbędnej zwłoki.
Kiedy dołączyć rozmaz ręczny i retikulocyty do badania?
Gdy automatyczny wynik budzi wątpliwości albo odchylenia są znaczne lub nietypowe. Rozmaz ręczny bywa kluczowy, gdy pojawiają się flagi aparatu, bardzo wysokie lub bardzo niskie WBC, nieprawidłowe płytki, cytopenie, podejrzenie komórek niedojrzałych lub atypowych. Pomaga wykryć zlepianie płytek i rzadkie formy krwinek. Retikulocyty oceniają odpowiedź szpiku. Są przydatne w niedokrwistości, po krwawieniu, przy podejrzeniu hemolizy i w kontroli leczenia niedoborów.
Jakie parametry zlecić przy podejrzeniu niedokrwistości?
Najczęściej warto dodać ferrytynę, żelazo, wysycenie transferyny oraz witaminę B12 i kwas foliowy. Dobór rozszerzeń zależy od obrazu MCV, MCH i MCHC. Przy podejrzeniu niedoboru żelaza przydatna jest ferrytyna oraz wskaźniki gospodarki żelazowej. Przy podejrzeniu niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego warto oznaczyć obie witaminy. Gdy podejrzewa się hemolizę, pomocne są LDH, bilirubina niesprzężona i haptoglobina. Warto dołączyć retikulocyty. CRP pomaga ocenić, czy podwyższona ferrytyna nie wynika ze stanu zapalnego. Czasem przydatne są TSH i kreatynina, bo choroby tarczycy i nerek wpływają na morfologię krwi.
Które badania wyjaśnią nieprawidłowy poziom białych krwinek?
Najczęściej CRP lub OB, rozmaz z oceną odsetkową i jakościową oraz badania ukierunkowane na infekcję. Przy podwyższonym WBC i gorączce rozważ CRP oraz rozmaz. Wynik może sugerować infekcję bakteryjną lub wirusową. W zależności od objawów czasem zleca się posiewy lub szybkie testy wirusowe. Przy limfocytozie rozważa się infekcje wirusowe. Przy neutropenii trzeba przeanalizować leki, niedobory i ostatnie infekcje, a następnie powtórzyć wynik. Utrzymujące się duże odchylenia lub obecność komórek nietypowych w rozmazie wymagają pilnej konsultacji lekarskiej.
Czy warto dodać oznaczenie ferrytyny i żelaza przed leczeniem?
Tak, najlepiej oznaczyć je przed rozpoczęciem suplementacji. Ferrytyna i żelazo pomagają potwierdzić niedobór i dobrać terapię. Po rozpoczęciu suplementacji wyniki szybko się zmieniają, co utrudnia ocenę przyczyny niedokrwistości. Warto równocześnie oznaczyć CRP. W stanie zapalnym ferrytyna może być prawidłowa lub podwyższona mimo niedoboru żelaza. Pomocne bywa też obliczenie wysycenia transferyny.
Jak przygotować się do pobrania, by wynik był wiarygodny?
Najlepiej przyjść rano, po nocnym odpoczynku, na czczo, z dostatecznym nawodnieniem. Dla morfologii krwi samo bycie na czczo nie zawsze jest konieczne, ale wiele badań towarzyszących wymaga postu. W praktyce warto zachować spójne zasady:
ostatni lekki posiłek poprzedniego dnia wieczorem
8–12 godzin przerwy od jedzenia
woda dozwolona, wypij szklankę przed pobraniem
brak intensywnego wysiłku, alkoholu i palenia w dniu badania
10–15 minut odpoczynku przed wkłuciem
jeśli to możliwe, pobranie w podobnej porze dnia w kolejnych badaniach
Jakie leki i stany trzeba zgłosić przed badaniem krwi?
Zgłoś stałe leki, suplementy i ostatnie zdarzenia zdrowotne. Warto poinformować o suplementach żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego, glikokortykosteroidach, antybiotykach, lekach przeciwzapalnych, heparynie, lekach przeciwpłytkowych i przeciwkrzepliwych, erytropoetynie, hormonach tarczycy i cytostatykach. Znaczenie mają też: ciąża, miesiączka, infekcja, gorączka, odwodnienie, niedawna transfuzja, zabieg operacyjny, szczepienie, zmiana diety, nocna zmiana, długi lot i pobyt na dużej wysokości.
Co zrobić po otrzymaniu nieprawidłowego wyniku morfologii?
Powtórz badanie po korekcie czynników przedanalitycznych i skonsultuj wynik z lekarzem. Najpierw oceń, czy przygotowanie było prawidłowe. Jeśli nie, powtórz badanie, najlepiej w tej samej pracowni i o podobnej porze. Przy trwałych odchyleniach dołącz rozmaz ręczny i retikulocyty. W anemii oznacz ferrytynę, żelazo, wysycenie transferyny, witaminę B12 i kwas foliowy. Przy odchyleniach WBC wykonaj CRP i rozmaz, a dalsze testy dobierz do objawów. Objawy alarmowe to między innymi duszność spoczynkowa, kołatanie serca, krwawienia, wybroczyny, wysoka gorączka z neutropenią i silne osłabienie. W takich sytuacjach potrzebna jest pilna ocena lekarska.
Dobrze zaplanowana morfologia krwi z kilkoma dodatkowymi oznaczeniami pozwala od razu odpowiedzieć na najważniejsze pytania diagnostyczne i szybciej zaplanować leczenie.
Umów badanie i konsultację, aby dobrać właściwy zestaw badań do Twojej morfologii krwi.
Chcesz szybko ustalić przyczynę nieprawidłowej morfologii? Dowiedz się, kiedy dodać ferrytynę, żelazo, wysycenie transferyny, retikulocyty lub rozmaz ręczny, by od razu rozpoznać niedokrwistość, hemolizę lub infekcję: https://www.urovita.pl/morfologia-krwi-8-parametrowa/.
